Ý nghĩa tên gọi những con phố nổi tiếng của Hà Nội

Ở Hà Nội, việc đặt tên phố phường theo tên các anh hùng, danh nhân là cách làm phổ biến nhất. Tuy nhiên, ở khu phố cổ với rất nhiều phố 'Hàng', chỉ nghe tên là có thể biết ngày xưa nhân dân ở đó buôn bán gì, với những tên gọi rất thuần Việt như Hàng Vải, Hàng Muối, Hàng Mắm, Hàng Khoai... Nhưng cũng có nhiều phố mang tên cổ khác, phải 'luận' chữ Hán, mới hiểu được nghĩa. Hãy cùng Đức Trọng Hotel tìm hiểu ý nghĩa tên gọi của một vài con phố nổi tiếng của Hà Nội qua bài viết sau đây.

Tên những con phố và ý nghĩa lịch sử

Nếu như ở Châu Âu tên đường phố chủ yếu được đánh số thứ tự hoặc đặt theo tên dòng họ, gia tộc thì ở Hà Nội lại mang nét riêng bởi phần lớn tên đường phố đều được đặt bằng tên các danh nhân có đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Các con đường thuộc quận Hoàn Kiếm - Trung tâm Thủ đô thường gắn với tên các vị danh nhân thời kỳ đầu dựng nước. Các phố Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng, Lý Thái Tổ đều là những con đường lớn nằm gần mạn hồ Gươm lịch sử. Tản mác ven đó là những cái tên như Đinh Liệt, Đinh Lễ...

Hay các con phố gợi nhắc "hào khí Đông A" thời nhà Trần cũng được sắp xếp cùng nhau. Ví như đường Trần Hưng Đạo, Trần Nhân Tông nằm sát ngay phố Yết Kiêu, Dã Tượng, Đỗ Hành... Xuôi về quận Cầu Giấy, các con đường ở đây lại gắn liền với tên các vị danh nhân thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cứu nước. Gần đường Xuân Thủy (tên của cố bộ trưởng Bộ ngoại giao, người có công góp phần làm nên thắng lợi của việc ký kết hiệp định Paris) - Cầu Giấy có phố Trần Đăng Ninh. Đường Xuân Thủy nằm cạnh ngay đường Phạm Văn Đồng (vị cố Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ ngoại giao lỗi lạc, từng tham gia các cuộc đàm phán về Hiệp định Giơnevơ). Các cung đường khác nằm gần nhau như Phạm Hùng, Hồ Tùng Mậu, Lê Đức Thọ... cũng lần lượt là tên các vị chính khách nổi tiếng trong lịch sử cách mạng.

Tên phố và nghĩa tiếng “Hán” phải luận mới hiểu được

Điển hình như phố Tố Tịch, tên này bị nhiều người gọi nhầm thành phố Tô Tịch, có lẽ do nghĩ thành Thăng Long xưa có ông Thành hoàng tên là Tô Lịch thì cũng có một ông Tô Tịch chăng? Thực ra chữ “tịch” trong tên phố này, chữ Hán nghĩa là chiếu, như trong chữ “chủ tịch” - vì các quan ngày xưa hay trải chiếu để ngồi làm việc, chứ không ngồi ghế như các nước phương Tây dẫn đến có chữ “chairman” nghĩa tương tự. Còn chữ “tố”, có nghĩa là trắng nõn. Hai chữ “Tố Tịch” chữ Hán nghĩa là chiếu trắng, chỉ rằng ở phố này, thời xưa là nơi bán chiếu trắng.

Tên phố Hòe Nhai cũng vậy. Chữ “Hòe” thì nhiều người có thể đoán là cây hòe, nhưng chữ “nhai” thì phải tra từ điển mới biết, nghĩa là bờ, bến, hay con đường ven sông. “Hòe Nhai” nghĩa là con đường trồng hòe ở bến sông. Xưa kia, con đường này nối từ Hoàng thành ra bến Đông Bộ Đầu nổi tiếng. Nay Hòe Nhai là con đường dài khoảng 400m nối từ đê Yên Phụ đến phố Phan Đình Phùng, hướng về cửa Bắc thành cổ Hà Nội. Thời xưa, phố trồng nhiều hòe do tương truyền thời nhà Lý có lệ quy định các quan ở kinh đô mỗi người phải đem trồng một cây hòe trên con đường này, từ đó mà thành tên.

Một con đường khác không nằm trong khu phố cổ nhưng cũng mang tên tương tự phố Hòe Nhai, đó là phố Liễu Giai. Vẫn có chữ “liễu” mang tên một loài cây, còn chữ “giai” có nghĩa là con đường.

Phố Khâm Thiên nằm ở khu vực cửa Nam thành Thăng Long xưa, cũng là một tên làng xưa, do ở đây có cơ quan “Khâm Thiên Giám”, tức là “Quan sát bầu trời theo lệnh nhà vua”. Cơ quan này có nhiệm vụ quan sát khí tượng, ghi nhận các hiện tượng vũ trụ, báo mùa vụ cho dân chúng cũng như ban hành lịch cho triều đình.

Mỗi con đường, con phố tại Hà Nội đều mang ý nghĩa riêng vô cùng đặc sắc và độc đáo. Thoạt đầu, nếu đến với Hà Nội du khách sẽ hơi đau đầu một chút vì những tên đường tưởng chừng như khó nhớ và phi logic này. Hà Nội không chỉ có những danh lam thắng cảnh đẹp mà còn là nơi có nền văn hoa ấn tượng, sâu sắc. Hãy đến tham quan mảnh đất ngàn năm văn hiến này và đừng quên ghé chân tại khách sạn gần hồ Gươm Đức Trọng Hotel để tận hưởng những giây phút thư thái và yên bình nhất.

Đức Trọng Hotel

Số:15 Trần Quốc Toản - Hoàn Kiếm - Hà Nội

Điện thoại:+84-243944 6188 - Fax:+84-243944 6133

Email:info@ductronghotel.com